Jak tworzyć środowisko sprzyjające innowacji?
Anna Pupek
Rozmowa odbyła się podczas Międzynarodowych Targów Wynalazków i Innowacji INTARG® w Katowicach. Aneta Marek, prezeska Wszechnicy UJ jest doświadczoną facylitatorką, na co dzień pracuje z grupami i zarządza zespołem.
Przeczytanie tego artykułu zajmie Ci: 4 min
Spis treści:
Skąd Wszechnica UJ na targach wynalazków i innowacji?
Aneta Marek: Jako Wszechnica UJ wspieramy proces pracy osób tworzących innowacyjne rozwiązania. Skupiamy się na wzmacnianiu efektywności i jakości pracy zespołów zadaniowych, szukając innowacji w pracy grup.
Choć mówi się, że wielkie odkrycia bywały dziełem przypadku, w większości stoją za nimi zespoły ludzi. Czy są sposoby na wzmacnianie efektywności pracy grupy?
Aneta Marek: Tak, istnieją dziedziny badawcze zajmujące się tym tematem. Szczególnie dzięki psychologii społecznej, psychologii organizacji, naukom o zarządzaniu wiemy coraz więcej i poznajemy czynniki wpływające na wydajność zespołów. Do tego dochodzi psychologia twórczości.
Co zatem można doskonalić w pracy grupy?
Aneta Marek: Warto zwrócić uwagę na kilka obszarów. Po pierwsze, utrzymywanie uwagi grupy na celu, jaki ma do osiągnięcia. Po drugie, aspekt relacyjny i emocjonalny – uwzględnienie potrzeb uczestników, które wpływają na atmosferę wspólnej pracy. Po trzecie, struktura spotkania. Powinna być tak zaplanowana, by umożliwiała osiąganie wyznaczonego celu. Inne techniki, narzędzia pracy grupowej zaproponujemy zespołowi mającemu wypracować strategię, inne pracującemu nad stworzeniem kampanii marketingowej. To porządkuje pracę umysłową. Kluczowym elementem jest zapewnienie poczucia bezpieczeństwa w grupie, co pozwala w pełni wykorzystać potencjał uczestników, szczególnie w pracy twórczej.
Dbałość o te aspekty należy do facylitatora, czyli osoby, która prowadzi grupę, tak by osiągnęła pożądane rezultaty w jak najefektywniejszy sposób.
I tu pojawia się dodatkowy wymiar – jak będziemy mierzyć efektywność i skuteczność pracującej nad czymś grupy? Najprościej – możemy rozróżnić 2 rodzaje celów:
- Wymiernych: To konkretne rezultaty, które ma osiągnąć grupa np. pomysł na kampanię reklamową lub znalezienie rozwiązania problemu.
- Emocjonalnych: To doświadczenie, które wyniesie uczestnik spotkania z pracy grupowej. Pozytywne emocje i atmosfera wpływają na długofalową skuteczność zespołu i budują gotowość do dalszej współpracy.
Wiemy już, że możemy doskonalić pracę grupy, ale czy możemy wytrenować kreatywność?
Aneta Marek: Kreatywność można rozwijać. Ludzie często uważają, że nie są kreatywni i tego nie zmienią. Kreatywność jako cecha ma rozkład normalny, czyli większość ludzi posiada przeciętny poziom kreatywności, podczas gdy mniejszość wykazuje bardzo niski poziom lub bardzo wysoki poziom tej cechy. Co ważne, na naszą kreatywność możemy w pewnym stopniu wpływać i ją doskonalić.
Są procesy i środowiska sprzyjające kreatywności. Istnieje też szereg rozwiązań, kursów mogących rozwijać tę kompetencję, w tym treningi twórczości. W spotkaniach grupowych, za pomocą różnych zabiegów, można wpływać na “rozgrzanie” umysłów, które nie są przyzwyczajone do pracy twórczej.
Istotną rolę w takich działaniach odgrywa osoba prowadząca. Neutralna względem tego, co grupa wypracowuje, ale będąca ekspertem od procesu twórczego. Taka osoba potrafi na przykład dostrzec, że rozwiązania, które się pojawiają się w pracy grupy noszą znamiona twórczości lub że właśnie trwa proces twórczy. Dzięki tej zdolności prowadzący redukuje ryzyko zduszenia w zarodku pomysłu, np. przez zbyt pospieszną krytykę.
Czy w biznesie istnieje potrzeba myślenia kreatywnego?
Aneta Marek: Tak, choć podejścia do kreatywności w biznesie są różne. Czasami organizacje nie podejmują świadomej pracy nad kreatywnością, innym razem stawiają na kreatywność w każdym aspekcie działalności. Kluczowe jest jednak zrozumienie, czy i kiedy potrzebujemy nowych, niebanalnych rozwiązań, by generować innowacje i rozwiązywać problemy.
Czasami potrzebujemy stawić czoła czemuś nieznanemu. Zadaniem dla zespołu w organizacji nie jest powielanie istniejących rozwiązań, lecz stworzenie czegoś nowego lub znalezienie rozwiązania problemu. Do tego przydatna jest metodyka pracy twórczej.
Co dzieje się z pomysłami powstałymi podczas facylitowanych procesów twórczych?
Aneta Marek: To dopiero początek pracy. Efektem sesji twórczych jest zazwyczaj nadmiar pomysłów, które trzeba ocenić i wybrać najlepsze. Proces ten obejmuje analizę biznesową, konkurencyjną i trendów rynkowych, co pozwala przekształcić świeże pomysły w konkretne wdrożenia.
Dlaczego biznes lubi twórcze rozwiązania?
Aneta Marek: Twórcze rozwiązania pozwalają nadążać za konkurencją, zaspokajać potrzeby rynku i realizować pasje pracowników. Innowacje napędzają rozwój i pozwalają organizacjom wyróżniać się na rynku.
Do jakich procesów jesteście szczególnie zapraszani?
Aneta Marek: Wszechnica UJ jest często zapraszana do procesów myślenia strategicznego, projektowania produktów, tworzenia nowych modeli działania firm i wewnętrznych procesów organizacji.
Jak można wesprzeć występowanie momentów kreatywnych?
Aneta Marek: Warto pochylić się nad metodyką pracy grup odpowiedzialnych za innowacje i ją doskonalić. Można zaprosić zewnętrznego facylitatora do prowadzenia warsztatów, kiedy to jest potrzebne w organizacji lub rozwijać kompetencje osób prowadzących grupy w ich bieżącej pracy. Ponadto warto by pracownicy trenowali kreatywność na wspomnianych treningach twórczości.
Czym dysponuje facylitator i jak oddziałuje na grupę?
Aneta Marek: Facylitacja wydobywa z ludzi to co najlepsze. Facylitator tworzy ramę do wspólnej pracy. Minimalizuje ryzyka związane z pracą grupy np. trend do ujednolicania sposobu myślenia, a wzmacnia to, jest pożądane np. ujawnienie różnorodności perspektyw, które przyczyniają się do tworzenia innowacji.
Niezbędne jest do tego świadome osadzenie w roli i cały pakiet kompetencji i narzędzi. F. podkreśla rolę uczestników – nie ingeruje w merytorykę spotkania. Zachowuje neutralność względem tego, co wkłada grupa, ale jest ekspertem od procesu. W przypadku kreatywności wie, jak zbudować poczucie bezpieczeństwa, rozgrzać umysły i przygotować je do pracy kreatywnej, dobrać metody, techniki pracy kreatywnej wykraczające poza burzę mózgów np. Sięgając po analogię, metaforę, metody kombinatoryczne. Jednocześnie dba o to, by grupa podążała w stronę wyznaczonego rezultatu.
Co wnosi podejście facylitacyjne do pracy w grupach?
Aneta Marek: Facylitacja zmienia sposób myślenia, komunikacji i współpracy w grupie. Uwalnia energię zablokowaną rutynowymi podejściami do spotkań. Odpowiednie przygotowanie do twórczej pracy grupy powoduje, że pracownicy sięgają do zasobów, które w pierwszej chwili mogą wydawać się im niedostępne. Często też efektywniej, szybciej osiągają pożądane rezultatu.
Ponadto uczestnicy facylitowatych procesów kreatywnych odkrywają w praktyce, że mogą być osobami twórczymi oraz czerpią przyjemność wynikającą z twórczej grupowej pracy. Mam nadzieję, że i Państwo mają takie doświadczenie, w którym w pracy grupowej odczuwalna była synergia – moment, gdy moje i innych pomysły były podchwytywane i rozwijane. Potencjał tej energii może przynieść niebanalne efekty, jeśli w świadomy sposób będziemy tworzyć warunki do zaistnienia takiego momentu.
Zapraszamy do rozmowy o facylitacji oraz kompetencjach facylitacyjnych.
Może Cię jeszcze zainteresować:
Szkola Coachów z perspektywy uczestniczki
Z tej serii wpisów dowiesz się, jak przebiega proces nauki w programie, jakie umiejętności rozwija się dzięki udziałowi w Szkole Coachingu oraz jakie wyzwania pojawiają
Jak budować przynależność i efektywność w warunkach pracy hybrydowej?
Serdecznie zapraszamy na warsztat online z praktykami, który realizowany będzie w oparciu o metodę Open Space Technology.
Facylitacja w praktyce: Jak skoncentrować się na celach i priorytetach?
Wspólne spotkanie z zespołem to dobra okazja, by porozmawiać o najważniejszych kwestiach, wymienić się informacjami, rozwiązać bieżące problemy. Jednocześnie może wywoływać szereg, całkiem uzasadnionych obaw:
