Pewność siebie definiowana jest jako wynik interakcji organizmu i osobowości z warunkami oraz rzeczywistością, w jakich człowiek się znajduje i w których musi funkcjonować. W psychologii pewność siebie jest często rozumiana jako subiektywne poczucie własnej wartości oraz wiara w zdolność do osiągania zamierzonych celów. Poczucie pewności siebie definiują czynniki mające różny wymiar. Mogą to być czynniki somatyczne jak fizyczne i zdrowotne funkcjonowanie naszego organizmu czy też osobowościowe, np. samoocena, poczucie kontroli lub wyznawane wartości. Poczucie pewności siebie wzrasta, gdy człowiek odnosi powodzenia w danym obszarze, ma poczucie kontroli nad swoim otoczeniem i utrzymuje dobre relacje z innymi ludźmi. Jednak w momencie pojawienia się niepowodzeń, pogorszenia relacji międzyludzkich i odczucia dominacji przez innych, jego pewność siebie spada. Te wspomniane czynniki jakie wpływają na poczucie pewności siebie są rejestrowane przez formy i treści samoświadomości. Na przykład, osoba może mieć świadomość swojego sukcesu w pracy (treść samoświadomości), co zwiększa jej pewność siebie, podczas gdy regularna introspekcja (forma samoświadomości) może uświadomić jej, że relacje z kolegami wymagają poprawy. Dzięki tej refleksji jednostka może identyfikować obszary do rozwoju oraz podejmować działania mające na celu poprawę swojego samopoczucia i interakcji społecznych. W ten sposób samoświadomość staje się kluczowym elementem w budowaniu i utrzymywaniu zdrowej pewności siebie. 

Pewność siebie jest efektem wynikającym z przetwarzania różnorodnych treści zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych, takich jak oczekiwania, ambicje, dotychczasowe sukcesy i niepowodzenia. Jest ona budowana na podstawie wielu ocen siebie, które pojawiają się w codziennych sytuacjach, ocen innych osób oraz wydarzeń, w których człowiek uczestniczy. Dlatego zdarza się, że człowiek ma silną pewność siebie w jednym obszarze życia, a znacznie mniejszą w innym, na przykład może wykazywać dużą pewność w realizacji zawodowych planów i celów, ale małą pewność w relacjach z współpracownikami lub w życiu prywatnym.

Jak łatwo zauważyć, na pewność siebie jednostki wpływa również otoczenie, w jakim funkcjonuje oraz grupa, z jaką najczęściej przebywa i wchodzi w interakcje. Środowisko społeczne odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu naszego poczucia własnej wartości i możliwości. Przebywanie w środowisku nie sprzyjającym, z osobami przejawiającymi złe zachowania, stopniowo osłabia naszą pewność siebie. Negatywne komentarze, krytyka, brak akceptacji czy ciągłe porównywanie się z innymi mogą prowadzić do stopniowego osłabienia wiary we własne możliwości. Wynika to z głęboko zakorzenionej potrzeby człowieka jako istoty społecznej do akceptacji i pozytywnego wsparcia ze strony otoczenia. 

Na odczuwanie pewności siebie znaczący wpływ mają nasze emocje. Stany emocjonalne bezpośrednio kształtują sposób, w jaki postrzegamy siebie i swoje możliwości. Emocje negatywne, takie jak złość, smutek czy przygnębienie, mogą osłabiać wiarę w siebie, powodując obniżenie zdolności do podejmowania wyzwań. Przeciwnie, emocje pozytywne – zadowolenie, radość i spokój – sprzyjają wzrostowi pewności siebie, aktywując mechanizmy motywacyjne i poznawcze. Relacja między emocjami a pewnością siebie jest złożona i dynamiczna, wymagająca ciągłej uwagi i samoświadomości.