Po co managerowi kompetencje facylitatorskie?
Aneta Marek
Przeczytanie tego artykułu zajmie Ci: 4 min
Z tego artykułu dowiesz się:
Co to są kompetencje facylitatorskie?
Kompetencje facylitatorskie to wiedza, postawa oraz gama umiejętności, które ułatwiają pracę z grupą i wzmacniają potencjał grupy. Facylitator pomaga ludziom osiągnąć wysoką efektywność podczas wspólnego spotkania. Prowadzi pracę grupową w sposób umożliwiający osiąganie użytecznych rezultatów i dba o pełne zaangażowanie obecnych osób. Pozostaje przy tym neutralny. Nie dzieli się swoimi opiniami i zachowuje obiektywność. Jego nieoceniająca postawa ułatwia mu dostrzeganie procesów grupowych, reagowanie w trudnych sytuacjach i proponowanie aktywności, które przybliżają grupę do osiągnięcia celu.
Szczegółowy opis kompetencji facylitatorskich znajduje się w profilu kompetencji facylitatora International Association of Facilitators – międzynarodowego stowarzyszenia akredytującego szkoły facylitatorów oraz certyfikującego facylitatorów. Z powodzeniem część z tych kompetencji miałaby szansę znaleźć się w opisie roli managerskiej.
Kompetencje facylitatorskie a kompetencje managerskie – czy się pokrywają, oraz jak wpływają na skuteczność w pracy managera?
Zbieżność kompetencji przydatnych facylitatorowi i managerowi wynika z tego, że w coraz większym stopniu organizacje promują partycypacyjny styl zarządzania. Facylitator i manager potrzebują podobnych kompetencji do prowadzenia spotkania grupy/zespołu w sposób ciekawy, angażujący i nadający wspólnej pracy sens. Managerowie odchodzą od dyrektywności i świadomie zwiększają autonomię pracowników. Zapraszają ludzi do wypowiedzi, szanują głos i opinię każdego pracownika. Tworzą warunki do tego, by jak najlepiej skorzystać z wiedzy, talentów i różnych punktów widzenia członków zespołu oraz uspójnić rozumienie zagadnienia, nad którym pracuje zespół.
Kompetencje managerskie (i facylitatorskie), które pomagają budować angażujące środowisko pracy dotyczą m.in.:
- efektywnej komunikacji interpersonalnej,
- korzystania z różnorodności,
- umiejętności zarządzania konfliktem,
- uruchamiania kreatywności w grupie.
Skuteczność managerską i facylitacyjną łączą także wspierające struktury, narzędzia pracy grupowej, które powodują, że zespół efektywniej przechodzi przez potrzebne etapy spotkania i osiąga oczekiwany rezultat. Organizacje dostrzegają, że uczenie kompetencji facylitacyjnych liderów i rozwijanie przywództwa facylitacyjnego przynosi korzyści:
- managerowi – ułatwia pracę z grupą, odciąża go przez współdzielenie się odpowiedzialnością z zespołem,
- zespołowi – buduje poczucie zespołowości i sprawczości, posiadania wpływu; zwiększa samodzielność i motywację członków zespołu,
- organizacji – przynosi lepszej jakości rezultaty i buduje kulturę partycypacji.
Na czym polega różnica między facylitatorem a managerem korzystającym z podejścia facylitacyjnego?
Przy pewnych podobieństwach kompetencyjnych istnieje jednak zasadnicza różnica pomiędzy managerem a facylitatorem. Manager nie stanie się w pełni neutralną osobą podczas prowadzenia pracy zespołu, ponieważ ostatecznie jest odpowiedzialny za zarządzanie nim. Przykładowo rozdysponowuje zadania, by wdrożyć pomysły wypracowane przez zespół. Natomiast w odpowiednich momentach korzysta z metod, narzędzi facylitacyjnych bez rezygnacji ze swojej managerskiej odpowiedzialności.
Manager może zastanowić się, w jak dużym stopniu zamierza oddać odpowiedzialność członkom swojego zespołu i w jakim wymiarze skorzysta z podejścia facylitacyjnego. Jest uprawniony do tego, by:
- Zaprosić ludzi do skonsultowania ważnego zagadnienia – po uwzględnieniu zdania członków zespołu, ostatecznie samodzielnie podejmuje decyzję.
- Współdecydować z zespołem – jego głos będzie miał takie samo znaczenie jak głos każdego innego pracownika.
- Całkowicie oddać decyzyjność zespołowi – manager staje się moderatorem spotkania i powstrzymuje od dzielenia własnymi spostrzeżeniami. W pełni godzi się na rozwiązanie grupy.
W przeciwieństwie do managera, oddziaływanie facylitatora mieści się wyłącznie w ostatniej przywołanej sytuacji – stara się pozostać całkowicie neutralny względem treści wnoszonych przez uczestników spotkania. Jego uwagi mają charakter procesowy, uwzględniający obserwacje procesu grupowego. Manager jest w stanie korzystać z dobrodziejstw kompetencji facylitatorskich w pracy ze swoim zespołem, mając jednak świadomość, że osiągnięcie pełnej neutralności jest wymagające, a w niektórych sytuacjach nawet niemożliwe. Są realia, w których to wyłącznie manager będzie podejmował decyzje, a wynika to bezpośrednio z odpowiedzialności przypisanej do roli. Sprawdźmy, w jakich okolicznościach manager może facylitować.
W jakich sytuacjach manager może użyć kompetencji facylitatorskich?
Wiemy, że manager może zaprosić ludzi do wspólnej pracy, definiując siłę ich wpływu: od konsultowania, przez współdecydowanie aż do pełnego decydowania przez grupę. Oto przykłady sytuacji, kiedy umiejętności facylitacyjne będą wspierać managera w jego pracy z zespołem:
- Wyznaczenie celów strategicznych i operacyjnych.
- Zbudowanie wizji zmiany i wyznaczanie kroków do jej realizacji.
- Rozwiązanie problemu.
- Analiza zagadnienia i podjęcie decyzji.
- Wypracowanie pomysłu.
- Usprawnienie procesu.
- Opracowanie planu.
- Integracja pracowników, pogłębienia relacji pomiędzy członkami zespołu.
- Uczenie się z doświadczenia – np. retrospekcja projektów.
- Rozwiązanie konfliktu.
Facylitator a mediator – jakie są różnice i kogo warto wybrać?
Należy liczyć się z tym, że w trakcie spotkań prowadzonych przez liderów pojawią się antagonizmy. Użyteczna jest wiedza, jak reagować w sytuacji konfliktu, a takich sposobów dostarcza facylitacja. Do pewnego momentu różnice zdań członków zespołu wzbogacają rozumienie omawianego zagadnienia. Zwłaszcza jeśli potraktujemy odmienne stanowiska ludzi jako zasób wiedzy o problemie. Kompetencje facylitacyjne pomagają menedżerowi bez obaw zapraszać pracowników do ujawniania swoich zastrzeżeń. Manager zapewnia warunki do dyskusji, dzięki którym każdy jest usłyszany i traktowany z szacunkiem.
Kłopot pojawia się, gdy spór zaostrza się, wykracza poza przedmiot spotkania, np. dotyczy relacji między pracownikami albo w dużym stopniu angażuje managera. W takich okolicznościach manager może sięgnąć po pomoc niezależnego facylitatora lub mediatora, by zadbać o pełną neutralność. Mediator specjalizuje się w rozwiązywaniu konfliktów i choć uznać można, że to jedna z odmian facylitacji, część jego zadań wykracza poza funkcje facylitatora i daje mu szersze uprawnienia. Zadaniem mediatora może być praca nad zbudowaniem otwartości u skonfliktowanych stron do spotkania się, by rozpocząć dialog. Aby osiągnąć rozwiązanie akceptowane przez obydwie strony i mieć pewność, że jest realne do wdrożenia, mediator korzysta z rozwiązań eksperckich np. włącza do procesu mediacji osoby odpowiedzialne za pomoc prawną.
Gdy manager napotka konflikt, który obejmuje jego zespół, rekomendowany jest uważny namysł nad własną obiektywnością i potrzebą włączenia niezależnej osoby do współpracy przy rozwiązywaniu sporu.
Rozwój managerski – jak facylitacja wspiera rozwój managera?
Rozwój kompetencji facylitatorskich managera przekłada się na jakość pracy zespołów w organizacji. Sprzyja lepszemu radzeniu sobie liderów z sytuacjami, w których potrzeba:
- włączać osoby mniej śmiałe do wspólnej pracy lub balansować udział osób nadmiernie aktywnych, które nie pozwalają innym dojść do głosu,
- reagować w sytuacji konfliktu,
- prowadzić dyskusję, dbając o jej warstwę emocjonalną i merytoryczną,
- budować współodpowiedzialność osób w zespole,
- porządkować pracę intelektualną, przykładowo przez rozdzielenie etapu pogłębienia rozumienia problemu od etapu generowania rozwiązań.
Przez rozwój kompetencji facylitatorskich manager osiąga większą pewność siebie i biegłość w prowadzeniu pracy zespołu. W efekcie członkowie zespołu doświadczają środowiska, w którym mogą wykazać się swoim pełnym potencjałem i jednocześnie towarzyszy im poczucie, że pracują razem, jako zespół. Facylitacja przygotowuje menedżera do prowadzenia spotkań nieszablonowych, ciekawych, które jednocześnie skutecznie koncentrują uwagę zespołu na osiągnięciu celu.
Facylitacja – szkolenie i jego wpływ na rozwój kariery managerskiej
Rozwój managerski w obszarze facylitacji to krok, który prowadzi do bardziej dojrzałego zarządzania zespołem i pracą grupową. Kompetencje facylitacyjne są niesłychanie przydatne w zarządzaniu zespołem złożonym ze specjalistów, osób doświadczonych, o wysokich kwalifikacjach – gdy zamiast organizowania i nadzorowania pracy, potrzebujemy raczej tworzenia okazji do wspólnego namysłu i podejmowania przez zespół większej odpowiedzialności.
Kompetencje facylitatorskie można rozwijać przez udział w krótkich szkoleniach, podczas których managerowie uczą się jak radzić sobie w konkretnych okolicznościach (np. podczas prowadzenia spotkań zdalnych). Inna droga to udział w kompleksowej Szkole Facylitatorów, która buduje nową rolą i pozwala adaptować rozwinięte kompetencje do różnych sytuacji, z którymi spotyka się manager w pracy z zespołem.
Kompetencje managerskie uwzględniające facylitację to z pewnością propozycja dla liderów, którzy chcą wzmacniać inicjatywę pracowników i pozytywnie wpływać na ich zaangażowanie w pracy.
Może Cię jeszcze zainteresować:
Rozmowa z Magdaleną Swobodą-Młynarczyk o facylitacji
Jak facylitacja zmienia sposób, w jaki prowadzimy spotkania i zespoły? Magdalena Swoboda-Młynarczyk, dyrektorka Biura Komunikacji Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego w Warszawie, w rozmowie z Anetą
Raport Stan Facylitacji w Polsce 2024
Raport rzuca nowe światło na profesję facylitatora w Polsce, przedstawiając charakterystykę tej społeczności, inspirując do rozwoju kompetencji w projektowaniu i prowadzeniu spotkań, pobudzając dyskusję i
Szkoła Facylitorów z perspektywy uczestniczki moduł II
Szkoła Facylitatorów to nie tylko nauka narzędzi i technik pracy z grupą – to również osobista podróż rozwojowa. Marta Jakowska, uczestniczka akredytowanego programu, dzieli się
